Ανατομία Πολιτικής Μελαγχολίας

Άποψη εγκατάστασης: Μια από τις κεντρικές αίθουσες του Ωδείου Αθηνών με γκρίζο μαρμάρινο δάπεδο και τοίχους προς το αίθριο του κτιρίου. Ογκώδεις κολώνες σκυροδέματος υπάρχουν στην αίθουσα και ανάμεσα τους βρίσκονται γλυπτά και εγκαταστάσεις. Στους γκρίζους τοίχους προβάλλονται βίντεο και έχουν αναρτηθεί έργα. Γλυπτά

↑

Άποψη εγκατάστασης: (αριστέρα προς τα δεξιά) Ariane Loze, Ειρήνη Ευσταθίου, Jennifer Nelson, Marc Bauer, Thu Van Tran
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

28.02 — 13.04.2019

Ωδείο Αθηνών

Συμμετέχοντες καλλιτέχνες

Κατερίνα Αποστολίδου,

Μαρκ Μπάουερ,

Σάρα Σετζίν Τσαν,

Μαριάννα Χριστοφίδου,

Depression Era,

Ειρήνη Ευσταθίου,

Μαρίνα Γιώτη,

Γιαν Πήτερ Χάμμερ,

Σβεν Γιόνε,

Γιώργος Καραηλίας,

Σπύρος Κοκκώνης,

Αριάνε Λόζε,

Άντριαν Μέλις,

Τομ Μολλοϋ,

Δημήτρης Μύτας,

Τζένιφερ Νέλσον,

Γιώργος Πρίνος,

Χρύσα Ρωμανού,

Χανς Ροζενστρόμ,

Γιώργος Σαλαμέ,

Νέστορι Συργιάλα,

Του Βαν Τραν,

Δημήτρης Τσουμπλέκας,

Μπραμ Βαν Μιερβέλντε

Επιμέλεια

Κατερίνα Γρέγου

Ανατομία Πολιτικής Μελαγχολίας
Γράφει η Κατερίνα Γρέγου

Η αλλαγή έρχεται όταν αποφασίσουμε τι θέλουμε και όχι τι νομίζουμε ότι μπορούμε να έχουμε.1
—George Monbiot

George Monbiot, Our democracy is broken, debased and distrusted – but there are ways to fix it, The… Περισσότερα

Τι έχει συμβεί με την κατάσταση της πολιτικής μας; Κάποτε οι πολιτικοί κινούνταν από ανιδιοτελή κίνητρα ή αλτρουισμό και έμπαιναν στην πολιτική για να προσφέρουν στα κοινά. Την πολιτική την ασκούσαν κατά κύριο λόγο άνθρωποι με παιδεία, ηθική ακεραιότητα και υψηλά ιδανικά. Είναι γεγονός ότι η πολιτική ήταν πάντοτε επιρρεπής στη διαφθορά και την κατάχρηση εξουσίας, αλλά τα τελευταία χρόνια η διαφθορά και το προσωπικό συμφέρον — ή τα συμφέροντα των επιχειρήσεων και των πολυεθνικών εταιρειών — μοιάζουν να υπερισχύουν έναντι των συμφερόντων ψηφοφόρων. Οι πολίτες υπάρχουν για να χειραγωγούνται παρά για να υπηρετούνται, οι αρνητικές —και συχνά τοξικές— πολιτικές εκστρατείες είναι πλέον ο κανόνας, τα σκάνδαλα αφθονούν, οι συγγνώμες μοιράζονται ελαφρά τη καρδία και αμέσως μετά ξεχνιούνται όλα. Η ψήφος δεν αντιπροσωπεύει πια πραγματική επιλογή αλλά 'το μη χείρον βέλτιστον'. Δεν αποτελεί έκπληξη που όλο και λιγότεροι πολίτες προσέρχονται στις κάλπες, ενώ πολλοί από όσους προσέρχονται είναι απογοητευμένοι.

←

→

1 / 9

↑
Bram Van Meervelde
Σειρά κεραμικών και μεταλλικών πιάτων, 2014–16 (άποψη εγκατάστασης)
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
Άποψη εγκατάστασης (αριστερά προς δεξιά):
Χρύσα Ρωμανού, Από την σειρά *Luna Park International*, 1965· Sven Johne, *Дорогой Владимир Путин/Dear Vladimir Putin*, 2017· Δημήτρης Μύτας, *Χωρίς τίτλο*, 2014, Από τη σειρά *Mauve*, 2014-2019
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
Άποψη εγκατάστασης (αριστερά προς δεξιά):
Tom Molloy, *Candidate,* 2012· Depression Era, *The Tourists – a campaign*, 2015–ongoing
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
*Prosaic* (σειρά φωτογραφιών), 2009-ongoing
Αρχειακή εκτύπωση
Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη

Μια μεγάλη αίθουσα, λευκούς τοίχους, μαρμάρινο δάπεδο και ορθομαρμάρωση γκρί μαρμάρου φιλοξενεί 6 καδραρισμένες φωτογραφίες μεγάλων διαστάσεων με πορτρέτα ανθρώπων. — ↑
*Prosaic* (σειρά φωτογραφιών), 2009-ongoing
Αρχειακή εκτύπωση
Ευγενική παραχώρηση του καλλιτέχνη

↑
Άποψη εγκατάσταση (αριστερά προς δεξιά):
Μαριάννα Χριστοφίδου, *VE-IN CINEMA*, 2018; Γιώργος Πρίνος, *Prosaic* (σειρά φωτογραφιών), 2009-ongoing; Μαριάννα Χριστοφίδου, *It exhausts my elbow*, 2018-ongoing
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
Adrian Melis
*Ovation*, 2013-2018 (άποψη εγκατάστασης)
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
Άποψη εγκατάστασης (αριστερά προς δεξιά):
Ειρήνη Ευσταθίου, *Artifacts (For the Revolution),* 2013· Ειρήνη Ευσταθίου, *How Things Are Made*, 2017· Γιώργος Καραηλίας, *EstrangedR*, 2010–15
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
Άποψη εγκατάστασης (αριστερά προς δεξιά):
Mark Bauer, *Prologue, Last days of February 2019, Athens*, 2019· Κατερίνα Αποστολίδου, *If you Will Only Remember to Keep Your Eyes Open…* 2017· Thu Van Tran, *Instant Happiness*, 2009/2018· Jennifer Nelson, *Untitled (Μεσόγεια)*, 2016-in progress.
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
Άποψη εγκατάστασης (αριστερά προς δεξιά):
Bram Van Meervelde, Σειρά κεραμικών και μεταλλικών πιάτων, 2014–16· Sven Johne, *Дорогой Владимир Путин/Dear Vladimir Putin*, 2017· Jennifer Nelson, *Untitled (Μεσόγεια)*, 2016-in progress· Ariane Loze, *Impotence*, 2017·
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

Εξ άλλου, πολλοί ψηφοφόροι εγκαταλείπουν τα παραδοσιακά κόμματα της κεντρικής πολιτικής σκηνής, ενώ όλο και περισσότεροι δεν ταυτίζονται πια με συγκεκριμένο κόμμα. Όπως σημειώνει η κοινωνιολόγος Stephanie L. Mudge, «εκλογικά, οι ‘χαμένοι’ της ‘παγκοσμιοποίησης’ – δηλαδή πολλά άτομα, ακόμη και ολόκληρες κοινότητες – έμειναν χωρίς ένα κόμμα που να τους εκπροσωπεί».2 Στην εξαιρετική της συνέντευξη Νεοφιλελευθερισμός από Αριστερά εξετάζει επίσης την τρέχουσα στροφή προς τη Δεξιά και πώς αυτά τα κόμματα υποκρίνονται ότι εκπροσωπούν τους ανίσχυρους και τους ξεχασμένους, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, βέβαια, την εκλογική νίκη Τραμπ το 2016. Συνεχίζει, ωστόσο, επικρίνοντας την Αριστερά για τη δημιουργία ενός πολιτικού κενού. Περιγράφει ως μια από τις αποτυχίες της Αριστεράς την υιοθέτηση της πολιτικής του «Τρίτου Δρόμου» από το 1990 και μετά, δηλαδή την αυξανόμενη αποδοχή των πολιτικών της ελεύθερης αγοράς, της ιδιωτικοποίησης και των χρηματαγορών, απεμπολώντας παράλληλα την ιδέα του κράτους πρόνοιας (προφανές παράδειγμα εδώ το ‘New Labour’ του Τόνι Μπλερ). «Πολιτιστικά», επισημαίνει, «η κριτική της νεοφιλελεύθερης τάξης πραγμάτων περιθωριοποιήθηκε ως χώρος της ‘ακραίας’ Αριστεράς αντί να παραμείνει στο κέντρο της πολιτικής συζήτησης, όπως έπρεπε».3

Neoliberalism From the Left: An Interview with Stephanie L. Mudge

Το ίδιο.

Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, γινόμαστε μάρτυρες ενός εκχυδαϊσμού της γλώσσας της πολιτικής, απλοϊκών και πολωτικών επιχειρημάτων και ενός λόγου που απευθύνεται στους συλλογικούς φόβους των ανθρώπων αντί να καταπιάνεται με τα πραγματικά και καυτά ζητήματα. Μπήκαμε στην εποχή της κορύφωσης της ‘ψυχοπολιτικής’ – της αλληλεπίδρασης μεταξύ πολιτικής ή πολιτικών φαινομένων και ανθρώπινης ψυχολογίας. Με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο, τον Πούτιν στο Κρεμλίνο, και τον Μπολσονάρο στo Εθνικό Κογκρέσο της Βραζιλιάς ο όρος αποκτά πια εντελώς νέες προεκτάσεις. Διόλου περίεργο, λοιπόν, που οι περισσότεροι έχουμε κυριευθεί από ένα διαρκές αίσθημα πολιτικής απογοήτευσης. Ο φιλόσοφος Lieven de Cauter ονομάζει ‘πολιτική μελαγχολία’ το αίσθημα ψυχολογικής βύθισης: ένα μίγμα ενόχλησης, θυμού, απελπισίας, δυσπιστίας, λύπης και εγκλωβισμού. (Η έκθεση έχει εμπνευστεί από το κείμενο του Μικρή Ανατομία της Πολιτικής Μελαγχολίας).4 Η απογοήτευση με την πολιτική, τις κυβερνήσεις, τους θεσμούς και τα μεγάλα πολιτικά κόμματα είναι σε ύψη-ρεκόρ. Για πρώτη φορά μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η μεγάλη κρίση που γονάτισε τη δημοκρατία στις δεκαετίες του 1920 και του 1930 μοιάζει και πάλι πιθανή.

Lieven de Cauter, “Small Anatomy of Political Melancholy”.

↑

Προφανώς υπάρχει κάτι το συστημικά στρεβλό στη σύγχρονη πολιτική. Δεν είναι μόνον η ανεπάρκεια των πολιτικών αλλά και το χάσμα πραγματικότητας και ασυνεννοησίας που τους χωρίζει από τους πολίτες. Εκφράζονται φόβοι για τα ίδια τα θεμέλια της δημοκρατίας, που κινδυνεύει όχι μόνο από την έκρηξη του λαϊκισμού στην Ευρώπη αλλά και από την κυριαρχία των χρηματοοικονομικών θεσμών επί των κρατών, που μπορούν και επηρεάζουν την πολιτική ατζέντα. Η πολιτική μοιάζει πια να είναι όμηρος ανθρώπων ή ομάδων με ιδιοτελή συμφέροντα, οπορτουνιστών και ατόμων που επιζητούν την εξουσία. Η παιδεία, η κουλτούρα, τα κίνητρα, οι ικανότητες και η ηθική υπόσταση των πολιτικών δεν φαίνεται να μετράει ιδιαίτερα στις μέρες μας.

Η Ελλάδα αποτελεί ασφαλώς χαρακτηριστικό παράδειγμα απώλειας της εθνικής κυριαρχίας λόγω χρέους, με τους απλούς πολίτες να καλούνται να ξελασπώσουν μια χώρα που καταχρεώθηκε λόγω κυβερνητικής κακοδιαχείρισης αλλά και διαφθοράς του πολιτικόυ συστήματος (όπως οι πελατειακές σχέσεις κράτους – πολιτών). Η μακρόχρονη οικονομική και πολιτική κρίση στην Ελλάδα έχει οδηγήσει σε απογοήτευση για την πολιτική, δυσπιστία προς τους θεσμούς και ένα αίσθημα συλλογικής απώλειας ισχύος, και τελικά σε μια μετα-ιδεολογική φάση που χαρακτηρίζεται από απάθεια, ατομικισμό και παραίτηση. Όπως το θέτει ο κοινωνιολόγος του δικαίου Ιωάννης Καμπουράκης, «Αυτή η ηττοπάθεια συνεχίζει μια μακρά τάση στην Ελλάδα που ανάγεται στην ήττα της κομμουνιστικής αριστεράς μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο, στη νοσταλγία και την εξιδανίκευση ενός αγώνα 'που δόθηκε, έστω κι αν χάθηκε', η οποία αισθητικοποιεί τη σημερινή απάθεια ως μια μορφή πολιτικού πεσιμισμού και μελαγχολίας».1

Στην περίπτωση της Ελλάδας κι άλλων ευρωπαϊκών χωρών υπό καθεστώς λιτότητας, η πολιτική μελαγχολία είναι άμεσα συνυφασμένη με τη λεγόμενη οικονομική μελαγχολία. Σε μια πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Έρευνας Πολιτικής Οικονομίας του Goldsmiths College με τίτλο Οικονομική Μελαγχολία: Ψυχική Υγεία και Χρέη, οι καθηγητές Dr. William Davies, Dr. Johnna Montgomerie και Sara Wallin επισημαίνουν ότι "η αύξηση προβλημάτων ψυχικής υγείας όπως η κατάθλιψη δεν μπορούν να ιδωθούν από μια στενά ιατρική σκοπιά αλλά εντός του ευρύτερου πολιτικοοικονομικού πλαισίου. Μια οικονομία βυθισμένη στο χρέος (και με αντίστοιχα προβλήματα σε επίπεδο νοικοκυριών) θα είναι επιρρεπής σε αυξανόμενα κρούσματα κατάθλιψης.9 Η μελέτη τους σχετικά με την οικονομική μελαγχολία καταδεικνύει «την επίδραση της ανισότητας στα αυξανόμενα επίπεδα χρέους και κατάθλιψης στα νοικοκυριά»8 και εξηγεί «τις αφηγήσεις των χρεωμένων για το πώς η παγίδευση σε χρέη του παρελθόντος και η υποχρέωση της αποπληρωμής τους στο παρόν εκδηλώνεται με τη μορφή ψυχολογικών και κοινωνιολογικών προβλημάτων».6 Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες αναγνωρίζεται πλέον ότι «τα υπολείμματα χρεών που δημιουργήθηκαν στα χρόνια της άνθησης συνιστούν επίμονη τροχοπέδη στην οικονομική αναζωογόνηση».5 Για να καταδείξουν το μέγεθος του προβλήματος παραθέτουν στοιχεία που δείχνουν ότι το σημερινό χρέος στη Βρετανία και τις ΗΠΑ είναι τριπλάσιο από ό,τι στη δεκαετία του 1990. Επισημαίνουν επίσης πώς «οι ατομικές υποχρεώσεις προς τους πιστωτές ανεβαίνουν ενώ οι κρατικές υποχρεώσεις προς τους πολίτες μειώνονται»7 και πώς «ο συνδυασμός της χρηματοοικονομικής ανάπτυξης και της κατάργησης των υπηρεσιών και επιδομάτων που παρείχαν οι εθνικές και τοπικές κυβερνήσεις στα νοικοκυριά χαμηλών εισοδημάτων έχει οδηγήσει τα νοικοκυριά των κατώτερων θέσεων της εισοδηματικής κατανομής να στραφούν στο ιδιωτικό χρέος για την αναπλήρωση του κράτους πρόνοιας».4 Η έρευνά τους δείχνει ότι ο δανεισμός δεν ευνοεί την πρόοδο αλλά παγιδεύει τον κόσμο σε έναν φαύλο κύκλο χρέους και πώς η ‘τριχοειδής’ κίνηση του χρέους που παρεισφρέει στις προσωπικές σχέσεις της οικογένειας, της κοινότητας αλλά και του ίδιου του σώματος του καθενός έχει καταστροφικά αποτελέσματα.3 Τέλος, επισημαίνει ότι η «συλλογική και η ατομική πρωτοβουλία περιορίζεται, καταδεικνύοντας ότι η λογική του χρέους είναι τόσο πολιτική όσο και οικονομική». 2

Οι καλλιτέχνες στην έκθεση Ανατομία της Πολιτικής Μελαγχολίας διερευνούν την ανθρώπινη εμπειρία του φαινομένου και αποκαλύπτουν τις πτυχές του και τις αντιδράσεις σε αυτό, μεταφράζοντάς τις σε χαρακτηριστικές εικόνες. Κοιτώντας το από τοπική, εθνική ή και παγκόσμια σκοπιά και διερευνώντας την επίδρασή του στις διαφορετικές γενιές και την παρουσία του σε διάφορα μέρη του κόσμου, οι καλλιτέχνες επισημαίνουν ποικίλες πλευρές της τρέχουσας πολιτικής μας απογοήτευσης και παραπέμπουν στο υπαρκτό αλλά και υπόρρητο συναίσθημα μελαγχολίας που πυροδοτεί σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Πώς φτάσαμε ως εδώ; Πώς εκδηλώνεται αυτή η απογοήτευση στην καθημερινή ζωή; Τι ευθύνες έχουμε κι εμείς ως πολίτες; Μπορούμε να φανταστούμε κάποια διέξοδο; Μήπως τυχόν οι λύσεις είναι πιο κοντά μας απ' ό,τι πιστεύουμε; Μήπως πρέπει να αρχίσουμε να πιστεύουμε στην ύπαρξη εναλλακτικών λύσεων για το μέλλον; Μια κοινωνική δραστηριοποίηση, για παράδειγμα, που θα εναντιωθεί στην εσωστρέφεια και τον ατομισμό, θα επανεξετάσει τους πολιτικούς όρους και θα στραφεί ξανά στην κοινωνικότητα και τους συμμετοχικούς τρόπους συμπεριφοράς μας ως πολιτών. Η Ανατομία της Πολιτικής Μελαγχολίας κατοπτρίζει την παρούσα στιγμή, η οποία συχνά αναφέρεται λανθασμένα ως καταναλωτικό προϊόν της ‘πολιτικής της ικανοποίησης’ (‘politics of contentment’), δηλαδή της αποχαύνωσης που προκαλεί ο ακραίος καταναλωτισμός. Οι μελέτες όμως καταδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο: μια πολιτική απογοήτευσης λόγω του σημερινού status quo. Η έκθεση έρχεται στην κατάλληλη στιγμή: τόσο στην Ελλάδα, με τις επικείμενες εκλογές, όσο και στην Ευρώπη, με το Brexit να παραμένει σε αδιέξοδο και με τις Ευρωεκλογές επίσης εν όψει τον Μάιο. Οι τελευταίες αναμένεται να αλλάξουν τους πολιτικούς συσχετισμούς δυνάμεων στην ΕΕ, λόγω του αυξανόμενου αριθμού απογοητευμένων ψηφοφόρων και εκείνων που δυσανασχετούν θεωρώντας ότι χάνονται οι εθνικές κυριαρχίες και αποδυναμώνονται οι εθνικές κυβερνήσεις σε μια παγκοσμιοποιημένη τάξη πραγμάτων. Επιπλέον, η μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση που δημιούργησε χώρες-μέλη δύο ταχυτήτων στην ΕΕ, μαζί με την προσφυγική κρίση, έχει οδηγήσει μεγάλους αριθμούς ψηφοφόρων προς λαϊκιστικά και αντισυστημικά κόμματα, διαμορφώνοντας ένα όλο και πιο πολωμένο τοπίο στην Ευρώπη.

←

→

1 / 4

↑
Jan Peter Hammer
*The Jungle Book*, 2013–15 (άποψη εγκατάστασης)
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
Nestori Syrjälä
*Stele*, 2016 (άποψη εγκατάστασης)
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
Thu Van Tran
Instant Happiness, 2009/2018 (άποψη εγκατάστασης)
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

↑
Sara Sejin Chang
*Brussels 2016*, 2017 (άποψη εγκατάστασης)
Φωτ.: Πάνος Κοκκινιάς

Σε μια εποχή που οι ιδεολογίες τείνουν να χωρίσουν τους ανθρώπους αντί να τους ενώνουν, που καταδικάζουν αντί να προωθούν την κατανόηση και τον σεβασμό, η έκθεση επιχειρεί να χαρτογραφήσει μια σύγχρονη παθολογία της πολιτικής. Φιλοδοξεί να παρακινήσει τους ανθρώπους να απορρίψουν την πολιτική απάθεια, να πιστέψουν στην ισχύ του ατόμου όσο και στη συλλογική προσπάθεια και να αρχίσουν να σκέφτονται πώς θα γίνουν πολιτικά ενεργοί — έστω και σε μικρή, τοπική κλίμακα. Η έκθεση επισημαίνει τους κινδύνους της πολιτικής απάθειας και το ότι, παρά τα όσα ισχυρίζεται η νεοφιλελεύθερη διαλεκτική, η κοινωνία υπάρχει, ιδίως σε χώρες όπως η Ελλάδα (τουλάχιστον, ακόμα). Είναι εύκολο σε αυτό το ναδίρ πολιτικής ποιότητας να γίνει κανείς κυνικός, αδιάφορος ή ακόμα και να παραιτηθεί. Ωστόσο, κατά τον συγγραφέα και ακτιβιστή George Monbiot, οι απαρχές μιας νέας κοινωνιοκρατίας (sociocracy) διαφαίνονται ήδη.10 Και εναλλακτικές υπάρχουν.

Μεταξύ άλλων, ο Monbiot συνιστά ριζική αναμόρφωση της χρηματοδότησης υποψηφίων και κομμάτων, μείωση της δυνατότητας των εταιρειών για αγορά πολιτικού χώρου και βοήθεια προς τους ψηφοφόρους ώστε να κάνουν εγνωσμένες επιλογές. Τέτοια παραδείγματα υπάρχουν ήδη, όπως στη Γερμανία όπου μέσω της ομοσπονδιακής υπηρεσίας αγωγής του πολίτη εκδίδονται έγκυροι αλλά και εύληπτοι οδηγοί ως προς τα καίρια πολιτικά ζητήματα και επιχειρείται η προσέγγιση ομάδων που απορρίπτουν τη δημοκρατική πολιτική διαδικασία. Άλλο παράδειγμα είναι η Σουηδία με το σύστημα Smartvote, που δίνει μια σειρά πολιτικών επιλογών με τις οποίες μπορεί κανείς να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει και κατόπιν να συγκρίνει τις απαντήσεις του με τις θέσεις των κομμάτων και των υποψηφίων που κατεβαίνουν στις εκλογές.11 Ο Monbiot υποστηρίζει ότι μια νέα μέθοδος με το όνομα 'κοινωνιοκρατία' θα μπορούσε να ενισχύσει τη δημοκρατία. Πρόκειται για ένα σύστημα σχεδιασμένο να παράγει συμμετοχικές αλλά παμψηφεί αποφάσεις, ενθαρρύνοντας τα μέλη μιας ομάδας να εξακολουθήσουν να φέρνουν αντιρρήσεις σε μια πρόταση έως ότου καταλήξουν συλλογικά σε μια απάντηση που θα είναι αποδεκτή από όλους.

Είναι σαφές ότι η πολιτική πρακτική πρέπει να αναμορφωθεί έτσι ώστε να μην εκπροσωπεί ήδη συγκροτημένες ταυτότητες αλλά να συγκροτεί ταυτότητες. Αυτό απαιτεί νέους τρόπους αντισυμβατικής πολιτικής σκέψης, μια νέα αίσθηση του επείγοντος ως προς τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία της φιλελεύθερης δημοκρατίας και μια ανοιχτή συζήτηση για τα υπέρ και τα κατά αυτής. Και ας μην ξεχνάμε, όπως επισημαίνει ο συγγραφέας Mark Kernan στο άρθρο του Μελαγχολίας εγκώμιον, ότι η μελαγχολία μπορεί να λειτουργήσει και ως "δημιουργικό κίνητρο, ένα μικρό, κατακτημένο με αγώνες εφαλτήριο αυτογνωσίας”.12 Η Ανατομία της Πολιτικής Μελαγχολίας προσπαθεί συνεπώς τόσο να συλλάβει την πολυπλοκότητα της στιγμής όσο και να βοηθήσει στο να φανταστούμε τα πράγματα αλλιώς.

Επίμετρο: Ο πολιτικός λήθαργος των πολιτών λόγω πολιτικών που αδιαφορούν για τα πραγματικά και φλέγοντα κοινωνικοπολιτικά και πολιτιστικά προβλήματα είναι όντως προφανής. Αλλά η σύλληψη και η παρουσίαση ενδεχόμενων λύσεων δεν είναι. Η σημερινή απαισιοδοξία συνιστά ένα ισχυρό κίνητρο για να ξαναδούμε ορισμένες καταφανείς αδικίες στην κοινωνία. Η τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο πρέπει τώρα να σκεφτούμε πώς θα βγούμε από αυτό το αδιέξοδο. Είναι καιρός να αντισταθούμε στην απάθεια και την παραίτηση και να αναλύσουμε συστηματικά τις πιθανές οδούς διαφυγής από αυτό που μας κατατρέχει. Η έκθεση πραγματοποιείται σε μια καίρια στιγμή και, διακρίνοντας μια επείγουσα ανάγκη, αξιοποιεί τον δημόσιο διάλογο που διαφαίνεται γύρω μας, ιδίως στην Ελλάδα, στην Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο. (Κ.Γ.)

Εκπαιδευτικό πρόγραμμα
Επιμέλεια: Κατερίνα Ζαχαροπούλου

Η ιδέα της «πολιτικής μελαγχολίας» επικοινωνείται μέσα από τα έργα της έκθεσης με ποίκιλους τρόπους και με διαφορετικά εκφραστικά μέσα, φέρνοντας στο προσκήνιο αυτό το όλο και περισσότερο διαδεδομένο - και συχνά καταπιεσμένο - συναίσθημα, το οποίο είναι προφανώς αναγνωρισμένο ως βασικό πρόβλημα σε πολλά σύγχρονες κοινωνίες. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα έχει δομηθεί λαμβάνοντας υπόψη την ικανότητα της τέχνης να ενεργοποιεί αφηγήσεις και να ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και τη συζήτηση. Ένα σχεδόν παρωχημένο «αναλογικό» μέσο επικοινωνίας, η κάρτ ποστάλ, αποτελεί μέσο ανταλλαγής με το κοινό που καλείται να γράψει επί χάρτου και να εκφράσει τις σκέψεις του για το ζήτημα της «πολιτικής μελαγχολίας» με βάση την ερμηνεία των έργων της έκθεσης, διευρύνοντας έτσι το νόημά τους. Οικάρτες στη συνέχεια αποστέλλονται στους αποδέκτες τους - πολιτικους, δημόσιους υπαλλήλους, αξιωματούχους, φίλους ή μέλη της οικογένειας, μέσω ΕΛΤΑ - τη στιγμή που 215 ταχυδρομεία κλείνουν σε ολόκληρη την Ελλάδα, αφήνοντας 2000 άνεργους.

Press

Credits

Σύμβουλος έκθεσης: Δημήτρης Τσουμπλέκας· Assistant curator: Ιόλη Τζαννετάκη· Σχεδιασμός έκθεσης: Δανάη Γιαμαλάκη· Μεταφορές έργων & εγκατάσταση: Move Art· Κατασκευές: Νίκος Σταθόπουλος· Οπτικοακουστικός εξοπλισμός: Γιάννης Μαλατάντης, Μάκης Φάρος· Σήμανση: Sideris Signs, Θανος & Στέφανος Σιδέρης· Επικοινωνία-Τύπος: Zuma Communications, Φωτεινή Μπάρκα· Σχεδιασμός (εντύπων εκπαιδευτικού): Ζώζη Φράγκου· Mediators: Ηρώ Ακριβού, Γιάννης Δρακόπουλος, Δώρα Βασιλάκου, Φαίδρα Βασιλειάδου
Επιμέλεια εντύπου: Κατερίνα Γρέγου, Ιόλη Τζαννετάκη· Art Direction: bus.group· Γραφιστικός σχεδιασμός: Daniel Schnitterbaum, Enno Pötschke, Paul Zech· Εκτύπωση: Medialis Offsetdruck GmbH, Βερολίνο· Κείμενα: Κατερίνα Γρέγου, Pierre Noire, οι καλλιτέχνες· Μεταφράσεις: Tony Moser· Επιμέλεια κειμένων: Δημήτρης Σαλταμπάσης· Διόρθωση κειμένων: Ιόλη Τζαννετάκη, Σέργιος Ζαλμάς

Ιδιαίτερες ευχαριστίες

Στο Ωδείο Αθηνών και ιδιαίτερα στον πρόεδρο, Νίκο Τσούχλο

και στους

Irene Laub, Bert de Leenheer, Peter Kilchmann, Dirk Vanhecke, Ήβη Νανοπούλου, Νίκος Ναυρίδης, Ιωάννα Παπαγγελή, Μιχάλης Τσιουγκρανάς, Όλγα Μήτση
Η Μαριάννα Χριστοφίδου θα ήθελε να ευχαριστήσει τους εξής φορείς για την υποστήριξη του έργου της It exhausts my elbow: Institute for Cultural Relations (IfA), Γερμανία˙ Ministry of Culture of North-Rhine-Westphalia, Γερμανία˙ Academy of the Arts of the World, Κολωνία, Γερμανία˙ La Box, ENSA Bourges, Γαλλία˙ Tabakalera International Centre for Contemporary Culture, San Sebastian, Ισπανία˙ Künstlerhaus Büchsenhausen, Ινσμπουργκ, Αυστρία.
Η Jennifer Nelson θα ήθελε να ευχαριστήσει τους εξής φορείς για την υποστήριξη του έργου της Untitled (Mesogheia): Ιματιοθήκη Παιανίας, Κατερίνα Αποστόλου, Άννα Αντωνίου, Ελένη Σταμάτη, Αθηνά Σταμάτη, Ελευθερία Σταμάτη, Αρετή Σκαβάντζου, Αφροδίτη Ανδρέου, Rosina Ivanova, Ναταλία Παπαδοπούλου